Laguardiako aintzira-multzoa, Arabako Errioxako harribitxi sekretua
Hiru urmael naturalek Carralogroño, Carravalseca eta desagertutako Musco eta urtegi artifizial batek Prao de la Paul osatzen dute gunea, bisita publikorako egokitua. Lehenengo biak kubeta endorreikoak dira, hau da, itsasorako irteera naturalik eta ibaiekin loturarik ez dutenak. Euria dute iturri bakarra, eta urteroko zikloa ikuskizun aldakorra da: udazkenean betetzen dira, udaberrian iristen dira gorenera eta udan lehortu egiten dira, lurrunketak gatz zurixkaz betetako geruza bat uzten duenean lurraren gainean, aintzira izoztu bat gogorarazten duena.
Ur eta gatzaren joan-etorri horrek definitzen du hemen lozorroan dagoen bizitza. Bere ertzetan ihiak, lezkak eta gatz-landare bakarrak hazten dira, eta ura halakorik dagoenean hegazti migratzaileen babeslekua da: zangaluzeak, lertxunak, murgilak edo basahateak. Hilabeterik hotzenetan, irailetik martxora, zabaltzen du konplexuak bere distira ornitologikorik handiena. Natura maite dutenentzat, prismatikoak isiltasuna bezain ezinbestekoak dira.
Bisitarik gomendagarriena Prao de la Paul da, 2,5 km-ko bidexka batek inguratzen baitu hezegunea. Ibilbidean mugikortasun murriztua duten pertsonak sar daitezke (egun euritsuetan izan ezik), eta 20 bat lagunentzako hegaztien behatokia du. Giltzak Guardiako Turismo Bulegoan eska daitezke. Paseoa erraza eta zirkularra da, familian edo patxadaz gozatzeko aproposa, paisaiak ur, mendilerro eta mahasti nahasketa horrek bere kabuz hitz egin dezan utziz.
Oinetako erosoak
Bertara iristea erraza da: nahikoa da Biasteritik Logroñoranzko errepidetik ateratzea eta mahastien artean zabaltzen diren landa-bideetakoren bat hartzea. Minutu gutxiren buruan, hirigune historikoko zalapartak hezeguneko isiltasun mineralari lekua uzten dio. Oinetako erosoak eta denborari egokitutako arropa eramatea komeni da, urtaro batetik bestera tenperaturak nabarmen aldatzen baitira; udan, lur lehor eta zurixkak eguzkia intentsitate handiz islatu dezake.
Nazioarteko hezegune esanguratsuenen Ramsar zerrendan dago urmael-multzoa. Bertan, mahatsondoak landatzen diren lurraldean duen ezohiko izaera ekologikoa nabarmentzen da. Baina bere interesa ez da hor gelditzen: oso gertu daude La Hoya herrixka protohistorikoa eta Chabola de la Hechicera trikuharria, naturaren, historiaren eta paisaiaren arteko ibilbide ezin hobea osatzen duten bi bitxi arkeologiko.
Eta bidaiariak esperientzia luzatu nahi badu, Ardoaren eta Arrainaren Ibilbidearekin (GR-38) bat egin dezake, Araba osoa hegoaldeko mahastietatik Bizkaiko kostalderaino zeharkatzen duen ibilbide luzea. Izan ere, Guardian, andui eta urmaelen arteko urrats bakoitzak istorio bat kontatzen du: ardoaren tradizioa eta uraren garbitasuna orekatzen ikasi duen lur batena.
