Argiñeta, lehen euskaldun kristauen arrastoa

Elorrio kanpoaldean, Oiz mendira begira dauden zelaien artean, Euskal Herriko altxor arkeologikorik zaharrenetako bat ezkutatzen da: Argiñetako nekropolia. Hogei bat hilobi eta bost hilarriz osatutako hileta-multzo hau Euskadiko Goi Erdi Aroko lekukorik baliotsuenetako bat da, eta lehen kristau-komunitateen bizimoduaren —eta heriotzaren— leiho aparta.

Hilobiak, Oizko hareharrian zizelkatuak, forma antropomorfoagatik eta teilatuak gogorarazten dituzten estalki triangeluarrengatik bereizten dira. Batzuek inskripzio bakarrak gordetzen dituzte, Bizkaiko kristautasunaren zaharrenak jotzen direnak, hildakoen eternitaterako iragaitea soiltasunez kontatzen dutenak. Jatorrizko piezak VII. mendetik IX. mendera bitartekoak badira ere, karbono-14arekin berriki egindako azterketek X-XII. mendera arte zabaldu zuten kronologia, eta Argiñeta Erdi Aroan bizileku eta bizileku ere izan zela erakutsi zuten.

Nekropoliaren parean, XVI. mendean Erdi Aroko tenplu baten gainean berreraikitako San Adrian ermita altxatzen da. Horren inguruan antolatzen zen bizitza komunitarioa: hemen egiten ziren ofizioak, ehorzketak eta auzo batzarrak, erlijiosoa zein zibila zen espazio batean, etorkizuneko euskal elizateen ernamuina.

Gaur, Argiñetak barne-barnerako eta edertasun lasaiko esperientzia eskaintzen dio bidaiariari. Bere disko-formako hilarriek, irudi astralekin apainduta, zerua eta lurra lotzen dituzten antzinako sinboloak gogorarazten dituzte. Sarkofagoen artean paseatzea, haritzen itzalpean, denboran bidaiatzea da, eta ulertzea nola euskal fedea, memoria eta identitatea harrian uztartu ziren duela mila urte baino gehiago.